Η ελλαδική κοινωνία αντιμετώπισε τους περίπου 1.500.000 πρόσφυγες που κατέφυγαν από τη Μικρά Ασία μετά την καταστροφή του 1922 με έντονο ρατσισμό. Ο διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, Βλάσης Αγτζίδης, στο νέο του βιβλίο «Μεταξύ Σεβρών και Λωζάννης» επισημαίνει ότι οι γηγενείς Έλληνες αντέδρασαν με εχθρότητα, χρησιμοποιώντας βρισιές όπως «τουρκόσποροι» και «σκατοουγλούδες», ακόμη και από κυβερνητικά στελέχη. Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923.
Πάνω από 225.000 πρόσφυγες πέθαναν κατά την πρώτη περίοδο άφιξής τους, λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης στην Ελλάδα, σύμφωνα με έκθεση της αμερικανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Near East Relief του 1924. Στην απογραφή του 1928, οι πρόσφυγες καταγράφηκαν σε 1.221.849 άτομα, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα μέχρι τότε.
Η ελληνική κοινωνία είχε ήδη διαμορφώσει αρνητική εικόνα για τους πρόσφυγες από την εποχή του 1916, όταν εργατικά σωματεία ζητούσαν την απαγόρευση πρόσληψης προσφύγων εργατών. Οι διωγμοί που υπήρξαν τότε, μαζί με τη φιλομοναρχική προπαγάνδα, ενίσχυσαν τα στερεότυπα και τις εχθρικές στάσεις. Ο διπλωμάτης Ίων Δραγούμης το 1919 αναφερόταν στους Μικρασιάτες ως όργανα του αγγλογαλλικού ιμπεριαλισμού.
Η ήττα του ελληνικού στρατού το 1922 οδήγησε σε ανθρωπιστική τραγωδία, με την Σμύρνη να πυρπολείται και εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες να γεμίζουν τις ελληνικές ακτές. Η αλλαγή της καθημερινότητας στην Αθήνα, όπως περιγράφει ο αμερικανός διπλωμάτης Χένρι Μοργκεντάου, ήταν δραματική: οι δρόμοι πλημμύρισαν από πρόσφυγες και οι συνθήκες διαβίωσής τους ήταν άθλιες, με σκηνές και παραπήγματα.
Ο εκνευρισμός των ντόπιων για τους πρόσφυγες γρήγορα μετατράπηκε σε εχθρότητα, με ευθείες βρισιές και κατάρες, καθώς οι ντόπιοι θεωρούσαν τους πρόσφυγες ως «ξένο σώμα». Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος καταγράφει αυτή την αντίληψη, σημειώνοντας τη γενική αντιπάθεια που υπήρχε.
Η σφοδρή αυτή στάση εναντίον των προσφύγων συνεχίστηκε και σε πολιτικό επίπεδο, με ειρωνεία και ρατσιστικές δηλώσεις από πολιτικούς, όπως η απαίτηση του Νίκου Κρανιωτάκη το 1933 να φοράνε κίτρινα περιβραχιόνια οι πρόσφυγες, ώστε να ξεχωρίζουν. Αντίστοιχα, ο βουλευτής Περικλής Μπούμπουλης δήλωσε ότι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης “είναι πιο Ρωμηοί από σας” κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, αποδεικνύοντας την προτίμηση της πολιτικής τάξης προς ορισμένες κοινότητες.
Η αρνητική στάση προς τους πρόσφυγες επηρεάστηκε και από κινήσεις για την αυτονόμηση της Μακεδονίας και εκδίωξη των προσφύγων, ενώ το 1935 οι αντιδράσεις κατά τους πρόσφυγες εντάθηκαν ακόμη περισσότερο, με βίαιες επιθέσεις και πυρπολήσεις προσφυγικών οικισμών. Βενιζελικοί πολιτικοί φορές επηρεάστηκαν από την εχθρότητα ενάντια στους πρόσφυγες, καταδεικνύοντας την κοινωνική διάσταση της κρίσης.
Πηγή: newsbeast.gr